«ای برادر تو همه اندیشه‌ای / مابقی خود استخوان و ریشه‌ای» (مولوی)

۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «مهدی مسائلی» ثبت شده است

آیا اولین بار سفیر انگلیس بدعتِ قمه‌زنی را رواج داد؟

«یک سال پیش برای اولین بار تصویری در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که مدعی است سفیر انگلستان را در حال قمه‌زنی نشان می‌دهد و در شرح آن نوشته شده ”اولین قمه‌زن عاشورا سفیر انگلیس در ایران بوده است.“

این تصویر مطلقاً ربطی به سفیر و سفارت انگلستان ندارد، بلکه عکسی است که یک عکاس آمریکایی در نجف گرفته و نخستین‌بار ۱۰۶ سال پیش (در سال ۱۹۱۴) در نشریه نشنال جئوگرافیک منتشر شده است.

اما فراتر از اصالت عکس، ادعای مطرح شده نیز صحت ندارد. قمه‌زنی یک شخصیت بلندپایه دیپلماتیک، آن هم به صورت عمومی و برای تبلیغ و ترویج قمه‌زنی، پدیده‌ای نیست که از چشم مورخان، روشنفکران و روزنامه‌نگاران ایرانی بعد از مشروطه دور بماند، اما در هیچ منبع معتبر و نیمه‌معتبری اشاره‌ای به چنین چیزی نشده است.[...]

با این اوصاف فکت‌نامه به این ادعا که ”اولین قمه‌زن عاشورا سفیر انگلیس در ایران بوده است“ نشان ”شاخ‌دار“ می‌دهد.» (پایگاه درستی‌سنجی فکت‌نامه، دسترسی در 1399/6/14)

«بی‌تردید قمه‌زنی یک رفتار انحرافی است که، از یک‌سو، با مناسک دینی سنخیتی ندارد و برخلاف دستورات اسلام است، و، از سویی دیگر، دل‌زدگی و اشمئزاز دیگران را از مذهب سبب می‌شود و یک سوء‌تبلیغ بزرگ برای عزاداری و مذهب است. ولی منشأ این رفتار را نمی‌توان انگلیس دانست، بلکه ریشه آن بدفهمی و نگاه نادرست به واقعه عاشورا و عزاداری امام حسین (ع) است، که از دوران صفویه به این سو پررنگ‌تر شده است. (ر.ک.: مهدی مسائلی، عار یا شعار: قمه‌زنی در ترازوی عقل و شرع (۱۳۹۵)، نشر آرما)» (به نقل از کانال مهدی مسائلی)

یادداشت‌ها:

ـ کانال تلگرامی مهدی مسائلی (دسترسی در 1399/6/14)

ـ پایگاه درستی‌سنجی فکت‌نامه (دسترسی در 1399/6/14)

۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز

سخنی درباره زیارت عاشورا!

مهدی مسائلی می‌نویسد:

«توجه به قیام امام حسین (ع) و زیارت آن حضرت، در نزد شیعه جایگاهی ویژه دارد. از همین رو، در روایات فراوانی، شیعیان به این امر مهم توصیه شده‌اند. افزون بر این، ائمه اطهار (ع) زیارت‌نامه‌های فراوانی درباره کیفیت زیارت امام حسین (ع) انشا کرده‌اند. معروف‌ترین این زیارت‌نامه‌ها زیارت عاشوار است.»‌ (مسائلی، 1393: 90)

«بسیاری از علمای شیعه بر اصل زیارت عاشورا و فضیلت خواندن آن، تأکید فراوانی می‌کنند؛ ولی نزد شیعه درباره متن رایج این زیارت اتفاق وجود ندارد. نقل‌های معتبر دیگری از زیارت عاشورا وجود دارد که بعضی از فرازهای آن متفاوت با متن رایج این زیارت است، خصوصاً لعن‌های انتهایی زیارت عاشورا که افراد تفرقه‌انگیز به آن استشهاد کرده‌اند.

توضیح بیشتر اینکه، زیارت عاشورا دو منبع دارد:

➊ کتاب کامل الزیارات، تألیف جعفربن محمدبن قولویه معروف به ابن قولویه قمی؛

مصباح المتهجد الکبیر و الصغیر تألیف شیخ طوسی.

میان نقل این دو کتاب در بعضی از فرازها اختلاف‌هایی جزئی وجود دارد که تفاوت آشکاری در معنای زیارت به وجود نمی‌آورد. البته لعن‌ها و فرازهای انتهایی زیارت عاشورا در این دو منبع تفاوت عمده‌ای دارند، زیرا در متن رایج زیارت عاشورا، که برگرفته از بعضی نسخ کتاب مصباح المتهجد است، لعن‌های انتهایی زیارت عاشورا این گونه آمده است:

”اَللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّی وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلاً ثُمَّ الثَّانِی وَ الثَّالِثَ وَ الرَّابِعَ اللهُمَّ الْعَنْ یزِیدَ خَامِساً وَ الْعَنْ عُبَیدَ اللهِ بْنَ زِیادٍ وَ ابْنَ مَرْجَانَةَ وَ عُمَرَ بْنَ سَعْدٍ وَ شِمْراً وَ آلَ أَبِی سُفْیانَ وَ آلَ زِیادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ إِلَی یوْمِ الْقِیامَةِ.“

این درحالی است که در تمامی نسخه‌های خطی و چاپی کتاب کامل الزیارات، لعن‌های انتهایی با این تعبیر آمده است:

”اَللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ ظَلَمَ آلَ نَبِیِّکَ بِاللَّعْنِ ثُمَّ اِلْعَنْ أَعْدَاءَ آلِ مُحَمَّدٍ مِنَ اَلْأَوَّلِینَ وَ اَلْآخِرِینَ اَللَّهُمَّ اِلْعَنْ یَزِیدَ وَ أَبَاهُ وَ اِلْعَنْ عُبَیْدَ اَللَّهِ بْنَ زِیَادٍ وَ آلَ مَرْوَانَ وَ بَنِی أُمَیَّةَ قَاطِبَةً إِلَى یَوْمِ اَلْقِیَامَةِ.“

از همه اینها گذشته، از کتاب مصباح المتهجد نیز نسخه‌های خطی معتبر و مهمی برجای مانده است که یا کل لعن‌های انتهایی زیارت عاشورا در آنها وجود ندارد یا این لعن‌ها به صورتی دیگر آمده است. برای نمونه، لعن انتهایی زیارت عاشورا که در متن رایج بین شیعیان این گونه بوده:

”اَللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّی وَ ابْدَأْ بِهِ أَوَّلاً ثُمَّ الثَّانِی وَ الثَّالِثَ وَ الرَّابِعَ اللهُمَّ الْعَنْ یزِیدَ خَامِساً وَ الْعَنْ عُبَیدَ اللهِ بْنَ زِیادٍ وَ ابْنَ مَرْجَانَةَ ...“

به بعضی از نسخه‌های کتاب مصباح المتهجد متعلق است، در بعضی از نسخه‌های معتبرتر این کتاب چنین آمده است:

”اَللَّهُمَّ خُصَّ أَنْتَ أَوَّلَ ظَالِمٍ بِاللَّعْنِ مِنِّی وَ ابْدَأْ بِهِ جَمیِعَ الظَّالِمیِنَ لَهُمْ، عُبَیدَ اللهِ بْنَ زِیادٍ وَ ابْنَ مَرْجَانَةَ ...“

همچنین در بعضی نسخه‌های مصباح المتهجد الصغیر، که مختصر کتاب مصباح المتهجد الکبیر است، نیز این لعن‌ها وجود ندارد.

حتی اگر این اختلاف میان نسخه‌های کتاب مصباح المتهجد را ناشی از موقعیت زمانی و عللی همچون تقیه بدانیم، این موضوع خود دلیلی است بر اینکه لعن‌های زیارت عاشورا نباید دستاویز عده‌ای برای توجیه لعن علنی به مقدسات اهل سنت قرار گیرد، زیرا زمان کنونی بسیار حساس‌تر و پیچیده‌تر از زمان گذشته است و اگر وضعیت گذشته انکار و پنهان کردن این لعن‌ها را اقتضا می‌کرده است، هم اکنون انگیزه‌های بیشتری برای این امر وجود دارد.

با این حال، از مناقشات و بحث‌های فراوان درخصوص نسخه‌های کتاب مصباح المتهجد هم که بگذریم، چیزی که قطعی است اینکه شیعیان می‌توانند با استناد به کتاب کامل الزیارات، زیارت عاشورا را به گونه‌ای بخوانند که جنبه توهین به مقدسات اهل سنت را نداشته باشد، چون لعن‌های انتهایی زیارت عاشورا در دو کتاب کامل الزیارات و مصباح المتهجد، باهم تفاوتی آشکار دارند.» (همان: 91 ــ 93)

یادداشت‌ها:

ـ مسائلی، مهدی. (1393). لعن‌های نامقدس: تبین قوانین و محدودیت‌های تبرّی. اصفهان: نشر آرما.

ـ یادداشت‌های مرتبط:

ویکی‌شیعه: زیارت عاشورا

تاریخچه لعن‌های انتهای زیارت عاشورا

تفاوت متن اصلی و قدیمی زیارت عاشورا با متن فعلی در چیست؟

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز

آیا پیامبر (ص) به دست همسرانش مسموم شد؟

مهدی مسائلی می‌نویسد:

«چند سالی است که موضوع مسموم شدن و شهادت پیامبر اکرم (ص) توسط نزدیکان ایشان (بعضی از زنان آن‌ حضرت) مطرح می‌شود. با این رویکرد نوشته‌های فراوانی همزمان با ایام درگذشت‌ پیامبر اسلام (ص) در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که در آنها با چینش بعضی روایات خواسته‌اند این موضوع را اثبات کنند. در ادامه این یادداشت تلاش می‌شود به صورت مختصر و کوتاه به بعضی از این مطالب پاسخ داده شود.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز

جهالت‌ها و خسارت‌ها!

مهدی مسائلی و نهم ربیع

مهدی مسائلی می‌نویسد:

«توهین و لعن بعضی از شیعیان نسبت به مقدسات اهل تسنن را می‌توان عامل اصلی تشدید بسیاری از اختلافات مذهبی و فرقه‌ای در جهان اسلام دانست، که متأسفانه این رفتار علاوه‌بر مخالفت صریح با کلام و سیره عملی ائمه (ع) امروز از هر جهت مخالف مصالح شیعیان و مسلمانان بوده و سودی جز تقویت جبهه دشمنان اسلام ندارد. این در حالی است که ائمه اطهار (ع) و اصحاب خاص آن بزرگواران حتی گاه برای فروکش کردن اختلافات مذهبی میان مسلمین و کاهش فشار بر شیعه اقدام به مدح خلفای اهل تسنن نیز می‌نمودند، که این رفتار ائمه (ع) باید الگویی باشد برای همه کسانی که خود را پیرو و شیعه آن بزرگواران می‌دانند، تا در رفتارهای خویش همواره مصالح شیعه و جهان اسلام را منظور نموده و به امنیت و رفاه شیعیان در تمامی سرزمین‌های اسلامی نیز اندکی فکر نمایند. متأسفانه رفتارها و اقدامات ناشایست بعضی افراد در کشورهایی همچون کشور ما سبب شده ]است[ تا بسیاری از شیعیان در کشورهایی همچون عربستان، عراق، پاکستان و ... تحت فشار قرار گرفته و حتی جان خویش را نیز از دست بدهند.» (مسائلی، 1387:‌ 70 ــ 71)

 

یادداشت‌ها:

ـ مسائلی، مهدی. (1387). نهم ربیع: جهالت‌ها، خسارت‌ها. چاپ دوم. قم: وثوق.

ـ یادداشت‌های مرتبط:

صفوی‌زدگان و عیدالزهرا!

پرهیز از ناسزاگویی به مقدسات دیگران!

نهم ربیع ‌الاول و جشن ممنوع عُمرکشان!

سرنوشت یک روایت ساختگی درباره نه ربیع!

من خوش ندارم که شما دشنام‌دهنده باشید!“

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز