«تاریخ دقیق تولّد و وفات حضرت عبدالعظیم (ع) مشخّص نیست، امّا در برخی از منابعِ متأخّر این گونه آمده است:
”حضرت شاه عبدالعظیم، که کنیه‌اش ابوالقاسم و ابوالفتح نیز بوده، در روز پنج‌شنبه چهارم ماه ربیع‌الآخر سنه 173 هجری قمری، مطابق 25 تیرماه 158 یزدگردی، در زمان هارون الرشید در مدینه در خانه جدّش حضرت امام حسن مجتبی علیه السّلام متولّد شده … و، پس از مدّت 79 سال و شش ماه و یازده روز قمری عمر، در روز آدینه پانزدهم شوّال المکرّم سنه 252 هجری قمری، مطابق سیزده مهرماه قدیم سنه 235 یزدگردی، در زمان المعتزّ بالله عبّاسی به سرای آخرت رحلت نمود.“ ]ر.ک. : مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت حضرت عبدالعظیم (ع): ج 3، صص 181 ــ 185[
همچنین در برخی از منابع متأخر از کتاب ”نزهة الأبرار“ سیّد موسی بَرزنجی و ”مناقب العترة“ احمد بن محمّد بن فهد حلّی و تاریخ نورالدّین محمّد السمهودی نقل شده که ولادت حضرت عبدالعظیم (ع) پنج‌شنبه چهارم ربیع‌الثانی سال 173 ق، در مدینه و وفاتش در پانزدهم شوّال 252 ق بوده است.]شناخت‌نامه حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) و شهرری؛ مجموعه رساله‌های خطّی و سنگی: ص 273[
گفتنی است با توجّه به اینکه در منابع کهن و معتبر تاریخِ تولّد و وفات ایشان ذکر نشده و منابع گزارش‌های پیش‌گفته شناخته‌شده نیستند، این گزارش‌ها فاقد اعتبارند؛ لیکن در کتاب شریف الکافی، از حضرت عبدالعظیم (ع)، از هشام بن حکم روایت نقل شده است. ]الکافی: ج 1، ص 424، ح 63[ تاریخ وفات هشام بن حکم سال 199 ق یا پیش از آن است و مظنون این است که حضرت عبدالعظیم (ع) هنگام نقل روایت کمتر از بیست سال نداشته است. بنابراین، تولّد ایشان باید سال 180 ق، یا پیش از آن باشد.
همچنین براساس روایتی از امام هادی (ع)، که ثواب زیارت قبر حضرت عبدالعظیم (ع) همانند زیارت مرقد سیّدالشّهدا (ع) دانسته شده است، باید بگوییم که او در دوران امام هادی (ع) و پیش از شهادت ایشان از دنیا رفته است و از آنجا که دوران امامت ایشان از سال 220 تا 254 ق بوده است، وفات حضرت عبدالعظیم (ع) پیش از سال 254 ق اتّفاق افتاده است.
بنابراین، هرچند بر پایه قراین یادشده، احتمال تولّد حضرت عبدالعظیم (ع) در سال 173 ق و وفات ایشان در سال 252 ق منطقی و معقول است، با این حال، اثبات آن نیاز به منبع معتبر دارد.» (شناخت‌نامه حضرت عبدالعظیم حسنی (ع)، دسترسی در 1397/9/20)
یادداشت‌ها:
ـ پایگاه اطلاع‌رسانی آستان حضرت عبدالعظیم حسنی: شناخت‌نامه حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) (برگرفته از کتاب ”حکمت‌نامه حضرت عبدالعظیم (ع)“ نوشته آیت‌الله محمّدی ری‌شهری) (انتشار در 1395/9/15)
ـ یادداشت مرتبط:
