«ای برادر تو همه اندیشه‌ای / مابقی خود استخوان و ریشه‌ای» (مولوی)

۵ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «دروغ مصلحت‌آمیز (1382)» ثبت شده است

دروغ‌گویی برای مصالح دینی؟!

سید حسن اسلامی اردکانی می‌نویسد:

«دروغ گفتن برای مصالح دینی هیچ وجه شرعی و عقلی ندارد و تجویز آن، به معنای آشفتن اصول و احکام دین است و اگر این باب گشوده شود، پس از مدتی شناخت سره از ناسره ناممکن می‌شود و در درازمدت، اعتماد مردم به آنچه به نام دین گفته می‌شود ــ گرچه درست هم باشد ــ سلب می‌گردد.» (اسلامی اردکانی، 1382: 364)

 

یادداشت‌ها:

ـ اسلامی اردکانی، سید حسن. (1382). دروغ مصلحت‌آمیز: بحثی در مفهوم و گستره آن. قم: بوستان کتاب.

ـ یادداشت‌های مرتبط:

تهمت در خدمت دیانت!

آیا می‌توان به ”اهل بدعت“ تهمت زد؟

دین اجازه نمی‌دهد، ولو به نفع خودش، بی‌دینی کنیم!

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز

آیا عاشورا بیش از ۷۰ ساعت طول کشید؟


محمد اسفندیاری می‌نویسد:

«فاضل دربندی سرآمد اعلامی است که در فضائل ائمه طاهرین (ع)، خاصه امام حسین (ع)، سخت دچار غلو شده و به ورطه افسانه‌سرایی افتاده است. وی می‌گوید از امام حسین (ع) در روز عاشورا بیش از هزار معجزه صادر شد. و برای اینکه کسی اشکال نکند که این همه معجزه در یک روز ممکن نیست، به صراحت می‌گوید: روز عاشورا 72 ساعت بود.» (اسفندیاری، 1395: 116)

شهید مطهری می‌گوید:

«]فاضل دربندی[ در کتاب ”اسرار الشهاده“ نوشته است که در کربلا یک میلیون و ششصد هزار نفر لشکر عمر سعد بود. آخر اینها از کجا پیدا شدند؟ اینها همه از کوفه بودند. مگر چنین چیزی می‌شود؟ در آن کتاب نوشته است امام حسین در روز عاشورا سیصد هزار نفر را با دست خودش کشت. با بمبی که روی هیروشیما انداختند تازه شصت هزار نفر کشته شد. من چند روز پیش حساب کردم که اگر فرض کنیم که شمشیر مرتب بیاید و در هر ثانیه یک نفر کشته شود، سیصد هزار نفر هشتادوسه ساعت و بیست دقیقه وقت می‌خواهد. دیدند که جور درنمی‌آید، چه بکنند؟ گفتند روز عاشورا هم هفتاد ساعت بود. ]همچنین نوشته است[ حضرت ابوالفضل بیست‌وپنج هزار نفر را کشت. حساب کردم شش ساعت و پنجاه و چند دقیقه و چند ثانیه وقت می‌خواهد، اگر در هر ثانیه یک نفر کشته شده باشد. پس باور کنیم حرف این مرد بزرگ حاجی نوری را که می‌گوید: امروز اگر کسی بخواهد بگرید، اگر کسی بخواهد ذکر مصیبت کند، بر مصائب جدیده اباعبدالله باید بگرید، بر این دروغ‌هایی که به اباعبدالله (ع) نسبت داده می‌شود.» (مطهری، 1377: 70 ــ 71)

سید حسن اسلامی اردکانی می‌نویسد:

«هیچ دروغی به تنهایی و به صورت منفرد کارساز نیست و هرجا دروغی گفته شود، برای جا انداختن آن نیاز به دروغ‌های دیگری پیش می‌آید و همواره مجموعه‌ای از دروغ‌ها وجود دارد که یکدیگر را توجیه می‌کنند؛ برای مثال، چون در واقعه کربلا کسانی دست به دروغ زدند و حوادثی جعل کردند که امکان ندارد همه آنها در یک روز رخ دهد ــ اگر چه آن روز بیست ]و چهار[ ساعت طول کشیده باشد ــ ناچار شدند دروغ دیگری بسازند و بگویند که به طور استثنایی آن روز هفتاد ساعت بوده است و ... . بدین ترتیب، اگر این راه گشوده شود، در هیچ‌جا متوقف نمی‌گردد و همواره برای توجیه دروغ‌های گذشته ناچار می‌شویم دروغ‌های تازه‌ای بسازیم؛ در نتیجه، روزبه‌روز بر حجم دروغ‌ها افزوده می‌شود و اصل شریعت در زیر بار این همه دروغ ناپدید می‌شود.» (اسلامی، 1382: 348 ــ 349)

 

یادداشت‌ها:

ـ اسفندیاری، محمد. (1395). آسیب‌شناسی دینی. تهران: کویر.

ـ اسلامی اردکانی، سید حسن. (1382). دروغ مصلحت‌آمیز: بحثی در مفهوم و گستره آن. قم: بوستان کتاب.

ـ مطهری، مرتضی (1377). حماسه حسینی: سخنرانی‌ها. جلد 1. چاپ سی‌ام. تهران: انتشارات صدرا.
۱ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز

آیا دروغ اول آوریل غیراخلاقی است؟

سید حسن اسلامی اردکانی می‌نویسد:

«]ماهیت دروغ[ عبارت است از بیان سخنی برای گمراه کردن مخاطب یا شخص دیگر. این قصد گمراه کردن در همهٔ دروغ‌ها ــ چه خیرخواهانه و چه بدخواهانه ــ وجود دارد. اگر جایی این قصد نبود، دیگر دروغی در کار نیست. دروغ یعنی سوء‌استفاده کردن از اعتماد دیگری و گمراه کردن او.

فرض کنیم گروهی گرد یکدیگر می‌آیند و با یکدیگر قرار می‌گذارند که هرکس بزرگ‌ترین دروغ را گفت جایزه‌ای ببرد. در این صورت، این‌گونه دروغ‌ها هرگز گمراه‌کننده و در نتیجه غیراخلاقی نخواهد بود، زیرا هر یک پیشاپیش خود را آماده شنیدن دروغی می‌کند و دیگر گمراه نمی‌شود. مثال واقعی این مسئله رسمی است که در میان گروهی از اروپاییان در باب دروغ روز اول آوریل وجود دارد. در چنین روزی ]...[ مسیحیان صرفاً برای شوخی و تفریح به یکدیگر دروغ می‌گفتند و چون همه می‌دانستند در آن روز دروغ‌هایی خواهند شنید، کسی فریب نمی‌خورد. اما گاه کسانی از سر طمع یا ساده‌لوحی و مانند آن ممکن بود در آن روز دروغ‌هایی را که می‌شنوند باور کنند. به این کسان ”قربانی آوریل“ و ”ماهی آوریل“ می‌گفتند.» (اسلامی اردکانی، 1382: 216 ــ 217)

«در چنین موقعی مسئله فریب‌کاری منتفی است، چون همه به سخنانی که می‌شنوند بدبینانه می‌نگرند و اصل را بر آن می‌گذارند که سخن‌گو دروغ می‌گوید، چرا که در دروغ دو عنصر پابه‌پای یکدیگر حضور دارند: یکی قصد فریب و دیگری سوء استفاده از اعتماد طرف مقابل.» (همان: 217 ــ 218)

پس‌نوشت:
روز دروغ آوریل در بسیاری از کشورها به عنوان یک روز ویژه با گفتن دروغ‌هایی به شوخی در 1 آوریل [برابر با 12 فروردین] گرامی داشته می‌شود. آغاز ماه آوریل یک روز پیش از سیزده نوروز می‌باشد و این هم‌زمانی دست‌آویزی شد که [روزنامه‌نگاران] در سیزده نوروز، که ویژه جشن، شادی و نیایش برای باران و باروری زمین است، زیر نام شوخی سیزده با مردم و دیگر رسانه‌ها شوخی کنند. یکی از جنجالی‌ترین شوخی سیزده در ایران خبر کج شدن و احتمال سقوط برج میلاد بود که روزنامه شرق در آخرین شماره خود در سال 1383 منتشر ساخت. (ویکی‌پدیا: دروغ اول آوریل، دسترسی در 1397/1/12)

 

یادداشت‌ها:

ـ اسلامی اردکانی، سید حسن. (1382). دروغ مصلحت‌آمیز: بحثی در مفهوم و گستره آن. قم: بوستان کتاب.

ـ ویکی‌پدیا: دروغ اول آوریل (دسترسی در 1397/1/12)

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز

راست‌گویی و راستی‌آموزی!

 

 

سید حسن اسلامی اردکانی درباره «راست‌گویی و راستی‌آموزی» می‌نویسد:

«پیش از آنکه به فرزندان‌مان نماز خواندن یا دیگر واجبات را بیاموزیم، باید به آنان صداقت و راستی را آموزش دهیم. باید قبل از آنکه پرهیز از نجاسات معروف را ــ که تن را می‌آلایند ــ بیاموزیم، دوری از دروغ را ــ که روح را می‌آلاید ــ آموزش دهیم. و همان‌گونه که بهداشت جسمی را به آنان می‌آموزیم، بهداشت روحی را به ایشان آموزش دهیم. به یاد داشته باشیم که پلیدی تن با چند دقیقه شست‌وشو از میان می‌رود، اما اگر روح کودک بر اثر دروغ‌گویی و دروغ‌شنوی آلوده شد، به سادگی نمی‌توان آن را زدود.» (اسلامی اردکانی، 1382: 433)
 

یادداشت‌ها:

ـ اسلامی اردکانی، سید حسن. (1382). دروغ مصلحت‌آمیز: بحثی در مفهوم و گستره آن. قم: بوستان کتاب.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز

انتقال بدگویی!

سید حسن اسلامی اردکانی می‌نویسد:
«گاه دو تن با یکدیگر قهر هستند. طبیعت بسیاری کسان این است که، چون با دیگری قهر باشند، از او بدگویی می‌کنند و فکر آینده خود نیستند. حال اگر شخص سومی این سخنان را بشنود و به آن طرف منتقل کند، کاری غیراخلاقی کرده است. گرچه راست گفته، چنین تکلیفی نداشته است.» (اسلامی اردکانی، 1382: 242 ــ 243)

 

یادداشت‌ها:

ـ اسلامی اردکانی، سید حسن. (1382). دروغ مصلحت‌آمیز: بحثی در مفهوم و گستره آن. قم: بوستان کتاب.

۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰
انسان اندیشه‌ورز